Birinci Dünya Savaşı’nın ardından ülkeler, kendi para politikalarını bağımsız olarak belirleme eğilimini artırdı. Kurtuluş Savaşı ile kazanılan siyasi bağımsızlık, ekonomik bağımsızlığı pekiştirmek için merkez bankası kurulması çalışmalarının hız kazanmasına neden oldu.
1923 İzmir İktisat Kongresi’nde bu konu ele alındı ve “milli devlet bankası” kurulması fikri öne çıktı. 1927’de dönemin Maliye Bakanı Abdülhalik Renda’nın merkez bankası kurulması hakkındaki kanun taslağı kabul edildi. Hollandaca Merkez Bankası Başkanı Dr. Gerard Vissering, Türkiye’yi ziyaret ederek bir rapor hazırladı.
Dr. Vissering’in raporunda, bağımsız bir merkez bankasının gerekliliğine vurgu yapıldı. Bu raporun ardından İtalyan uzman Kont Volpi de Türk lirasının istikrarı için bir merkez bankası kurulmasının şart olduğunu belirtti. Bu gelişmeler üzerine hükümet, merkez bankası kurulması için gerekli yasal çerçevenin hazırlanması için adımlar attı.
Yasa tasarısı, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde 11 Haziran 1930’da kabul edildi ve 1715 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu olarak yayımlandı. Banka, 3 Ekim 1931’de faaliyetlerine başladı ve 93. kuruluş yıl dönümünü kutluyor. Banka, 1955’te banknot matbaası kurarak banknotları üretmeye başladı ve 1957’den itibaren ülke genelinde dolaşıma sokmaya başladı.
Dünya genelindeki değişimlere uyum sağlamak amacıyla 1970 yılında 1211 sayılı TCMB Kanunu kabul edildi. Bu kanun, Banka’nın yasal statüsünde, organizasyon yapısında ve yetkilerinde önemli değişiklikler getirdi. 1980’lerde, Banka’nın ekonomik dönüşümde önemli bir rol oynamasıyla birlikte yaşanan ekonomik gelişmeler, Türkiye ve Merkez Bankası için bir dönüm noktası oldu.
Banka, 2001’de yaşanan kriz sonrasında önemli değişiklikler geçirdi. 2002 yılında enflasyon hedeflemesi rejimine geçilerek modern bir para politikası stratejisi benimsendi. 2006 yılında açık enflasyon hedeflemesi rejimi uygulanmaya başlandı.
Banka, 2024 yılı itibarıyla sermayesini 25 bin lira olarak belirledi ve rekabetçi bir bankacılık anlayışıyla fiyat istikrarını sağlamak ve sürdürmek için çalışmalarını sürdürüyor. Son olarak, başkanlık makamının gücü ve yetkileri, Para Politikası Kurulu ile birlikte daha da güçlendirildi.
