Nobel Ödülleri, fizik, kimya, edebiyat, barış, tıp ve ekonomi dahil olmak üzere 6 ayrı alanda en başarılı kabul edilen kişilere veya kuruluşlara verilmektedir.
1968’de, İsveç Merkez Bankası, ekonomi dalında ödül verilmesi kararını aldı ve bu kararla birlikte 1969’da ilk kez Nobel Ekonomi Ödülü takdim edildi.
Her yıl ekim ayında açıklanan ve ödüller, İsveçli kimyager ve mühendis Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta sahiplerine teslim edilmektedir.
Nobel Fizik, Kimya, Tıp, Edebiyat ve Ekonomi Ödülleri, İsveç’in başkenti Stockholm’de verilirken, Nobel Barış Ödülü, Norveç’in başkenti Oslo’da takdim edilmektedir.
1901’den bu yana, ödüller Birinci ve İkinci Dünya Savaşı dönemlerinde de verilmemesi dışında her yıl sahiplerine teslim edilmiştir. Ancak, 2020 ve 2021’deki törenler COVID-19 salgını nedeniyle gerçekleştirilememiştir.
Ödül verilmesi için belirlenen kurallara göre, eğer o yıl kimse ödülü hak etmiyorsa, ödül verilmez ve planlanan para ödülü bir sonraki yıl için saklanır.
Nobel Ödüllerinin tarihinde çoğunlukla erkekler ödül almıştır. Toplamda 970 ödülün 905’i erkeklerin kazanırken, sadece 65’i kadınlara verilmiştir.
1901’den 2023’e kadar, Nobel Barış Ödülü’nü toplamda 19 kadın, 92 erkek ve 30 kuruluş almıştır. Ekonomi dalında ise kadınlar, 90 ödül alan erkeklerin gerisinde sadece 3 ödül kazanmışlardır.
Nobel Ödülleri tarihinde birden fazla kez ödül alanlar da vardır. Frederick Sanger, John Bardeen, Karl Barry Sharpless, Linus Pauling ve Marie Curie, iki kez Nobel Ödülü alan kişiler arasındadır.
Nobel Ödülleri, farklı dallarda birden fazla kişiye de verilebilmektedir. Tıp alanında verilen ödüllerin yüzde 65’i birden fazla kişiye gitmiştir ve bu nedenle tıp alanı, birden fazla kişiye verilen ödüllerin en yüksek olduğu kategori olmuştur.
Nobel Ödülleri’ni kazananların ortalama yaşı 58 olarak açıklanmıştır ancak pek çok yaş grubundan yüzlerce kişi tarihte ödül almıştır. En genç kazanan Malala Yousafzai, 17 yaşındayken Nobel Barış Ödülü’nü almıştır. En yaşlı kazanan ise 97 yaşındayken Nobel Kimya Ödülü’nü alan John Goodenough olmuştur.
